Film

Oprawa miękka ze skrzydełkami, format 120x215 mm, 222 strony, liczne zdjęcia kolorowe i czarno-białe.

Márta Mészáros – światowej sławy reżyserka filmowa – urodziła się 19 września 1931 roku w Budapeszcie. W 1975 roku jako pierwsza kobieta w historii kina wygrała Festiwal Filmowy w Berlinie – jeden z najbardziej prestiżowych na świecie. Złotego Niedźwiedzia odebrała z rąk Claudii Cardinale. A potem zdobywała nagrody na wszystkich najważniejszych festiwalach. W 2021 roku Europejska Akademia Filmowa uhonorowała Mártę Mészáros nagrodą za całokształt twórczości. I pierwszy raz w historii laureatką tego wyróżnienia została reżyserka z Europy Wschodniej.

Książka Márta Mészáros. Kobiety jej życia to nie wywiad rzeka, opowieść czy biografia. To raczej zbiór krótkich opowiadań wynikających ze sposobu mówienia Márty, z jej oryginalnej narracji. Bohaterkami filmów Márty są kobiety podobne do niej: silne, mądre, odważne. Kobiety, które zawsze spełniają swoje marzenia. Jak Márta! Książka opowiada między innymi o Romy Schneider, Isabelle Huppert, Fanny Ardant, Giulietcie Massinie, Marinie Vlady, Marie-José Nat, Mai Morgenstern, Krystynie Jandzie… Mamy w książce i historię Rosji, która zabiła rodziców Márty, i historię kina europejskiego, ale przede wszystkim jest to opowieść o kobiecie, która złamała wszystkie możliwe tabu – została pierwszą reżyserką na Węgrzech, jedną z pierwszych w Europie, pierwszą, która pokazała w filmie prawdziwy poród – kobiecie, która żyła jak chciała i z kim chciała.

Ewa Markowska-Radziwiłowicz – reżyserka, scenarzystka. Przyjaźni się z Mártą od ponad 45 lat. Zagrała „towarzysko” w jej Dzienniku dla moich dzieci i Siódmym pokoju. Wspólnie napisały scenariusz do Historii jednej znajomości.

Ewa Telega – aktorka, scenarzystka. Z Mártą znają się od 1992 roku. Przez te 30 lat zagrała w jej filmach Siódmy pokój, Córy szczęścia, Mała Vilma, Niepochowany i Zorza polarna. Zagrała też Annę Kareninę w wyreżyserowanym przez Mártę spektaklu Teatru Telewizji.

Pakiet trzech tytułów z serii Film/Teatr poświęconych twórczości wybitnych twórców filmowych.

Marek Koterski (ur. w 1942 roku w Krakowie) – reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i dramatopisarz. Absolwent wrocławskiej polonistyki oraz reżyserii w PWSFTViT w Łodzi. Autor kilkunastu filmów średnio- i krótkometrażowych oraz dziewięciu fabularnych. Film „Dzień świra” otrzymał Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2002), odtwórca głównej roli Marek Kondrat został uhonorowany nagrodą dla najlepszego aktora. Za film „Wszyscy jesteśmy Chrystusami” Marek Koterski otrzymał m.in. nagrodę dla najlepszego reżysera na FPFF w Gdyni (2006).

Książka zawiera teksty: „Dzień świra”, „Dom wariatów”, „Życie wewnętrzne”, „Nienawidzę”, „Baby są jakieś inne”.

Na książkę składają się rozmowy Federico Felliniego z włoską dziennikarką i eseistką Ritą Cirio, przerwane w czerwcu 1993 roku, na kilka miesięcy przed śmiercią reżysera.

Swobodne, czułe i ironiczne wypowiedzi Felliniego dotyczą całej jego bujnej biografii, od pierwszych dziecięcych fascynacji kinem i aktorami, aż po ostatnie, niezrealizowane projekty filmowe. Wyłania się z nich magiczna, wzruszająca wizja nieistniejącego już kina, a także jedyny w swoim rodzaju portret Wielkiego Rzemieślnika i Artysty.

OPOWIEŚCI FILMOWE

Edward Żebrowski, Michał Komar, Herbert Distel

Wybór niezrealizowanych scenariuszy Edwarda Żebrowskiego (1935–2014), pisanych w latach 1975–1988 wspólnie z Michałem Komarem i Herbertem Distelem, ukazuje nową twarz twórcy „Ocalenia”, „Szpitala Przemienienia”, „W biały dzień”. Reżyser mający już swoją legendę, nieoficjalny autorytet polskiego kina, w tych tekstach młodnieje, wyzwala się z „terroru powagi”, nie przestając być do głębi poważny. W scenariuszu „Traktat” potworne doświadczenia polskiego emisariusza, zagubionego w śniegach Rosji podczas kampanii napoleońskiej, posłużą mu do stworzenia „traktatu o naturze ludzkiej”. To była jego „rozkosz znaleziona w największym poniżeniu”. Czy nie na tym polegała droga twórcza Edwarda Żebrowskiego? Zaskakującym tekstem w tym zbiorze jest „Ciuciubabka” – próba opowiedzenia o losach „Solidarności” i jej uwięzionych przywódców w tonacji niebohaterskiej, komediowej, na wzór „Eroiki” Munka. I wreszcie pisany w 1988 w Szwajcarii scenariusz „Jeden do jednego” – ironiczny testament Edwarda Żebrowskiego. Czarna komedia o reżyserze filmowym w świecie pozbawionym symbolicznego wymiaru, gdzie nie ma już miejsca ani na ofiarę Chrystusa, ani na bunt Fryderyka Nietzschego, ani na kino. (Tadeusz Sobolewski, „Gazeta Wyborcza”)

Monografia przynosi całościowe spojrzenie na film Faraon Jerzego Kawalerowicza, jedno z arcydzieł sztuki filmowej. Rozdziały analityczno-interpretacyjne zostały poświęcone warstwie plastycznej obejmującej scenografię i rekwizyty (z uwzględnieniem okresu przygotowań), reżyserii i grze aktorskiej, środkom wyrazu należącym do sztuki operatorskiej, aspektom montażu filmowego, ukształtowaniu warstwy sonorystycznej, analizie obecnej w filmie muzyki. Przyjęta formuła monograficzna rozszerza perspektywę czasową spojrzenia na dzieło. Szczegółowa analiza elementów poetyki filmu, jego struktury i kompozycji, obejmująca także zagadnienia realizacyjne i warsztatowe, została uzupełniona rozprawą poświęconą problematyce ekranizacji powieści Bolesława Prusa, analizującą nowele filmowe, kolejne wersje scenariusza i scenopis wraz z ich porównaniem z pierwowzorem literackim. Osobne rozdziały omawiają recepcję filmu w Polsce i za granicą, różnice pomiędzy dwiema reżyserskimi wersjami filmu oraz zagadnienia rekonstrukcji cyfrowej Faraona. Rozdziały dopełniają się wzajemnie dzięki zastosowaniu wspólnej metodologii – analizy antropologiczno-morfologicznej. W monografii zostały wykorzystane bardzo liczne materiały archiwalne oraz wręcz bezcenna wiedza źródłowa zgromadzona przez autorów rozpraw w czasie rozmów przeprowadzonych z reprezentującymi różne zawody filmowe twórcami Faraona.

Książka jest zbiorem szesnastu rozmów z twórcami filmu „Faraon” (1966) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, uzupełnionych wypowiedzią oceniającego film egiptologa. Zawiera także bardzo liczne, unikalne zdjęcia z okresu realizacji. Rozmowy przedstawiają pracę filmowców uczestniczących w jednym z największych i najtrudniejszych przedsięwzięć w historii polskiej kinematografii.
Dokonania poszczególnych twórców, reprezentujących różne zawody filmowe, są przedstawione poprzez ukazanie tajników ich pracy na planie filmu. Wielogłosowa całość przynosi także spójny i wieloaspektowy obraz pracy i osobowości Jerzego Kawalerowicza. Przekazane przez Rozmówców informacje są nieocenionym źródłem wiedzy na temat procesu przygotowań, założeń artystycznych, konkretnych zadań wykonywanych na planie, szczegółów warsztatowych i technicznych. Są to również bardzo osobiste wypowiedzi dotyczące wysiłku związanego z wieloma miesiącami pracy na pustyni.

Nagroda Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej 2023.

„WESELE”. FILMOWA MANDALA
 pod redakcją naukową Seweryna Kuśmierczyka
 w serii Monografie Arcydzieł Polskiego Kina

ISBN: 978-83-964240-6-8

Czuły Barbarzyńca Press 2022

Wydanie drugie rozszerzone

904 strony

Autorzy rozdziałów w tomie:

Robrt Birkholc

Marta Kawecka-Smolińska

Agnieszka Korycka-Sobotka

Seweryn Kuśmierczyk

Mateusz Matysiak

Jacek Pająk

Aleksandra Paszkowska

Paweł Stroiński

Wiosną 1990 roku zafascynowani twórczością Ingmara Bergmana filmowcy i krytycy, Olivier Assayas i Stig Bjorkman, przeprowadzili z nim trzy rozmowy. Na wyjątkowy klimat tej opowieści wpływ miała wcześniejsza decyzja reżysera, który oficjalnie uznał własne dzieło za dopełnione i zamknięte. Wyprawa w przeszłość, podjęta przez Bergmana z otwartością i dystansem, to okazja do spojrzenia ze szczególnej perspektywy na dokonania wielkiego artysty kina.

Uhonorowane wieloma nagrodami Butelki zwrotne to kolejny film (po Szkole podstawowej, nagrodzonym Oscarem Koli i Ciemnoniebieskim świecie), który scenarzysta i aktor Zdeněk Svěrák (ur. 1936) zrealizował we współpracy z synem, reżyserem Janem Svěrákiem (ur. 1965).

Nie mogłem napisać Butelek zwrotnych jako młody człowiek. Musiałem poczekać, aż starość dotknie mnie bezpośrednio. Jest to historia mężczyzny, który nie chce jeszcze iść na emeryturę, ani w pracy, ani w miłości. I ma z tym problemy. Z tych problemów spróbowałem stworzyć scenariusz do komedii filmowej, o której mówi się, że jest gorzka.

Zdeněk Svěrák

Andriej Tarkowski (1932-1986) - jeden z najwybitniejszych reżyserów w historii światowego kina. Twórca Andrieja Rublowa, Zwierciadła, Stalkera a także Solaris. Zdaniem Tarkowskiego sztuka filmowa powinna wpływać bezpośrednio na umysł i ducha człowieka, prowadzić do jego wewnętrznej przemiany. Czas utrwalony obok myśli o posłannictwie sztuki i odpowiedzialności artysty, zawiera głębokie spostrzeżenia dotyczące pracy reżysera, istoty obrazu filmowego oraz zadań, które Tarkowski stawiał przed sobą w czasie realizacji poszczególnych filmów.

Wywiad-rzeka Francois Truffaut (1932-1984) z Alfredem Hitchcockiem (1899-1980) to prawdopodobnie najoryginalniejsza i najbardziej niezwykła książka filmowa, jaka kiedykolwiek powstała, od wielu lat ciesząca się zasłużoną sławą na całym świecie. To wyraz kinofilskiej fascynacji, pieczołowicie opracowana monografia krytyczno-filmowa, jedyny w swoim rodzaju podręcznik kina, ale również utwór artystyczny, w głębszej warstwie dokumentujący rodzenie się więzi między dwoma wybitnymi twórcami.

Na pierwszą wersję książki, zatytułowaną Kino według Hitchcocka, złożyły się dwa cykle rozmów przeprowadzonych w sierpniu 1962 roku w Hollywood i w lipcu 1966 roku w Londynie. Nowe, rozszerzone wydanie, pod zmienionym tytułem Hitchcock/Truffaut, francuski reżyser przygotował do druku w trzy lata po śmierci Hitchcocka, na rok przed własną śmiercią. Polska edycja kultowego dzieła ukazuje się w momencie niesłabnącego zainteresowania twórczością obu artystów. Dodatkowym jej walorem jest znakomity przekład dokonany przez wybitnego filmoznawcę Tadeusza Lubelskiego, który ponadto opatrzył książkę przypisami i posłowiem.

Sven Nykvist (ur. 1922, zm. 2006), uważany za jednego z najlepszych operatorów na świecie, ma w swoim dorobku ponad 130 filmów. Przez wiele lat współpracował z Ingmarem Bergmanem - za zdjęcia do filmów Szepty i krzyki oraz Fanny i Aleksander został uhonorowany Oscarami. Jest także autorem zdjęć do filmów wielu innych wybitnych reżyserów, m.in.: Woody'ego Allena, Andrieja Tarkowskiego, Romana Polańskiego, Louisa Malle'a, Boba Fosse'a.

Książka Nykvista to opowieść o twórczej namiętności i pasji, dzięki której praca z kamerą przekracza ramy zwykłego profesjonalizmu. Autor jest inspirującym przewodnikiem po świecie filmu: odsłania kulisy poszczególnych realizacji, opowiada o swych oryginalnych poszukiwaniach, przytacza anegdoty. Kult światła to również unikalny zapis intymnych artystycznych więzi łączących dwie osobowości - operatora i reżysera.

Moje ostatnie tchnienie to nie tylko opowieść o życiu Luisa Bunuela (1900-1983). To także rozległe spojrzenie na historię kina, bogato ilustrowane anegdotami związanymi z filmem, nie brak tu również odniesień do realiów historycznych. Wspomnienia odsłaniają kulisy powstania najważniejszych dzieł reżysera, ale i z humorem opowiadają o jego drodze życiowej, od dzieciństwa w Hiszpanii, poprzez pobyt we Francji i epizod w Hollywood, po emigrację w Meksyku. Wszystko składa się na niezwykłą i barwną narrację, wprowadzającą czytelnika w świat jednej z największych postaci sztuki filmowej.

Łemkowski malarz Nikifor (właściwie Epifan Drowniak, 1895-1968) zaliczany jest do najwybitniejszych naiwnych w historii malarstwa; pozostawił po sobie około czterdziestu tysięcy rysunków i obrazów. Tom zawiera dwie wersje scenariusza filmu Krzysztofa Krauze Mój Nikifor - ekranową i wcześniejszą, nowelową - z kilku, które reżyser stworzył wraz z Joanną Kos. Te niezwykłe teksty oprócz tajemnicy krynickiego geniusza odsłaniają także poruszającą historię twórczej fascynacji jego dziełem i losami.

Wśród nagród filmowych, którymi wyróżniono Mojego Nikifora, znalazły się m.in. Złote Lwy za wybitną kreację aktorską dla odtwórczyni tytułowej roli Krystyny Feldman na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 2004 roku.

Tom zawiera rozmowy z hiszpańskim reżyserem Pedro Almodóvarem, wydane w 1994 r. we Francji nakładem Cahiers du Cinema, uzupełnione dwoma późniejszymi rozmowami, dotyczącymi filmów Kwiat mojego sekretu i Wszystko o mojej matce oraz fragmentami autowywiadu dotyczącego filmu Porozmawiaj z nią. Zawarte w tomie rozmowy składają się na fascynujący i barwny portret artysty, jednego z najoryginalniejszych współczesnych twórców kina, który wnikliwie, świeżo i autoironicznie spogląda na własną karierę. Wspomnienia, anegdoty, przygody z planów zdjęciowych, portrety przyjaciół i współpracowników, ulotne wrażenia i refleksje o sprawach ostatecznych układają się w niezwykle sugestywną opowieść, emocjonalną i zmysłową, w której rzeczywistość nieustannie przeplata się z fikcją.

Książka zilustrowana została unikalnymi archiwalnymi fotografiami.

Dramat powstały na podstawie reportażu Jacka Hugo-Badera, oparty na faktach. Reportaż ukazał się po raz pierwszy w  Wysokich obcasach;stał się inspiracją dla Krzysztofa Krauze dla stworzenia scenariusza.

Po pokazie prasowym Placu Zbawiciela recenzenci na gorąco próbowali ustalić artystycznych patronów filmu. I wcale nie po to, by wytknąć reżyserom wtórność. Już prędzej, by znaleźć punkt odniesienia - odnaleźli go w dziełach Kena Loacha i Mike'a Leigha. Zarówno jeśli chodzi o styl filmowego opowiadania, jak i format obejrzanego przed chwilą obrazu. Bo Plac Zbawiciela jest skrojony na miarę dzieł wielkich Anglików.

Lech Kurpiewski, Newsweek