Promocje

Monografia przynosi całościowe spojrzenie na film Faraon Jerzego Kawalerowicza, jedno z arcydzieł sztuki filmowej. Rozdziały analityczno-interpretacyjne zostały poświęcone warstwie plastycznej obejmującej scenografię i rekwizyty (z uwzględnieniem okresu przygotowań), reżyserii i grze aktorskiej, środkom wyrazu należącym do sztuki operatorskiej, aspektom montażu filmowego, ukształtowaniu warstwy sonorystycznej, analizie obecnej w filmie muzyki. Przyjęta formuła monograficzna rozszerza perspektywę czasową spojrzenia na dzieło. Szczegółowa analiza elementów poetyki filmu, jego struktury i kompozycji, obejmująca także zagadnienia realizacyjne i warsztatowe, została uzupełniona rozprawą poświęconą problematyce ekranizacji powieści Bolesława Prusa, analizującą nowele filmowe, kolejne wersje scenariusza i scenopis wraz z ich porównaniem z pierwowzorem literackim. Osobne rozdziały omawiają recepcję filmu w Polsce i za granicą, różnice pomiędzy dwiema reżyserskimi wersjami filmu oraz zagadnienia rekonstrukcji cyfrowej Faraona. Rozdziały dopełniają się wzajemnie dzięki zastosowaniu wspólnej metodologii – analizy antropologiczno-morfologicznej. W monografii zostały wykorzystane bardzo liczne materiały archiwalne oraz wręcz bezcenna wiedza źródłowa zgromadzona przez autorów rozpraw w czasie rozmów przeprowadzonych z reprezentującymi różne zawody filmowe twórcami Faraona.

Książka jest zbiorem szesnastu rozmów z twórcami filmu „Faraon” (1966) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, uzupełnionych wypowiedzią oceniającego film egiptologa. Zawiera także bardzo liczne, unikalne zdjęcia z okresu realizacji. Rozmowy przedstawiają pracę filmowców uczestniczących w jednym z największych i najtrudniejszych przedsięwzięć w historii polskiej kinematografii.
Dokonania poszczególnych twórców, reprezentujących różne zawody filmowe, są przedstawione poprzez ukazanie tajników ich pracy na planie filmu. Wielogłosowa całość przynosi także spójny i wieloaspektowy obraz pracy i osobowości Jerzego Kawalerowicza. Przekazane przez Rozmówców informacje są nieocenionym źródłem wiedzy na temat procesu przygotowań, założeń artystycznych, konkretnych zadań wykonywanych na planie, szczegółów warsztatowych i technicznych. Są to również bardzo osobiste wypowiedzi dotyczące wysiłku związanego z wieloma miesiącami pracy na pustyni.

z ilustracjami Basi Żach

"I dla nas, i dla piesków miasto to z jednej strony przykrości - wszechobecny hałas, ruch uliczny i małe mieszkania - ale z drugiej szansa na wspólne przygody, odkrycia i nowe doświadczenia. Trzeba tylko się trochę do tego przygotować technicznie, a czasem po prostu zmienić nastawienie. Ta książeczka jest właśnie o tym - czego musimy się wspólnie nauczyć, w co się bawić, gdzie chodzić i jeździć, w jaki sprzęt się wyposażyć, co czytać, czego koniecznie unikać, a do czego zawsze dążyć. Chcieliśmy, by była także miła w czytaniu i pomagała pogodniej popatrzeć na świat oraz jego dwunogich i czworonogich mieszkańców".

Krzysztof Najder jest strategiem biznesowym i psychologiem. Mieszka wraz Klopsikiem, energicznym i dobrodusznym pieskiem welsh corgi. Dobrze się dopełniają, bo Krzysztof zawsze martwi się o przyszłość innych i swoją, a Klopsik jest z kolei wesoły i beztroski.

Basia Żach jest artystką wizualną i arteterapeutką. Opiekuje się Frędzlem, pieskiem znalezionym jako szczeniak w okolicach stadionu Warszawianki. Frędzel trafił do niej początkowo jako do domu tymczasowego, ale został już na zawsze. Oboje lubią ludzi i wspólne spacery.

Uhonorowane wieloma nagrodami Butelki zwrotne to kolejny film (po Szkole podstawowej, nagrodzonym Oscarem Koli i Ciemnoniebieskim świecie), który scenarzysta i aktor Zdeněk Svěrák (ur. 1936) zrealizował we współpracy z synem, reżyserem Janem Svěrákiem (ur. 1965).

Nie mogłem napisać Butelek zwrotnych jako młody człowiek. Musiałem poczekać, aż starość dotknie mnie bezpośrednio. Jest to historia mężczyzny, który nie chce jeszcze iść na emeryturę, ani w pracy, ani w miłości. I ma z tym problemy. Z tych problemów spróbowałem stworzyć scenariusz do komedii filmowej, o której mówi się, że jest gorzka.

Zdeněk Svěrák

Andriej Tarkowski (1932-1986) - jeden z najwybitniejszych reżyserów w historii światowego kina. Twórca Andrieja Rublowa, Zwierciadła, Stalkera a także Solaris. Zdaniem Tarkowskiego sztuka filmowa powinna wpływać bezpośrednio na umysł i ducha człowieka, prowadzić do jego wewnętrznej przemiany. Czas utrwalony obok myśli o posłannictwie sztuki i odpowiedzialności artysty, zawiera głębokie spostrzeżenia dotyczące pracy reżysera, istoty obrazu filmowego oraz zadań, które Tarkowski stawiał przed sobą w czasie realizacji poszczególnych filmów.

Bohumil Hrabal (1914-1997) zgodził się na jedyny w swym życiu wywiad-rzekę w wieku siedemdziesięciu lat. Zapis jego wielogodzinnych rozmów z młodym węgierskim dziennikarzem to dokument niezwykły i poruszający, nazwany przez samego pisarza "powieścią-interview". Fascynujące historie o książkach własnych i cudzych, filozoficzne przypowiastki, anegdoty i zwierzenia przeplatają się w niej z portretami przyjaciół, członków rodziny i ukochanych kotów.

Spostrzegłem, że ten chaos zaczyna mieć sens od chwili, kiedy wspominam o dryblingu Hidegkutiego, że tak naprawdę cała ta rozmowa to drybling na chustce do nosa, że ten drybling pana Hidegkutiego przezwycięża nie tylko semantyczny chaos pytań, ale i moich odpowiedzi, że pewne braki tej rozmowy stają się zabawą z czytelnikiem, że ta lektura jest penicyliną przeciw konwencji i stereotypom... I dlatego zatytułowałem to interview Drybling Hidegkutiego, aby złożyć podziękowanie i hołd panu Hidegkutiemu, który potrafił w taki sposób uniezwyklić mecz piłkarski za pomocą technicznych sztuczek z piłką na małym kawałku boiska, że nie tylko rywalom, ale przede wszystkim widzom zapierało dech...

Bohumil Hrabal

Marek Koterski (ur. w 1942 roku w Krakowie) – reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i dramatopisarz. Absolwent wrocławskiej polonistyki oraz reżyserii w PWSFTViT w Łodzi. Autor kilkunastu filmów średnio- i krótkometrażowych oraz dziewięciu fabularnych. Film „Dzień świra” otrzymał Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2002), odtwórca głównej roli Marek Kondrat został uhonorowany nagrodą dla najlepszego aktora. Za film „Wszyscy jesteśmy Chrystusami” Marek Koterski otrzymał m.in. nagrodę dla najlepszego reżysera na FPFF w Gdyni (2006).

Książka zawiera teksty: „Dzień świra”, „Dom wariatów”, „Życie wewnętrzne”, „Nienawidzę”, „Baby są jakieś inne”.

Wywiad-rzeka Francois Truffaut (1932-1984) z Alfredem Hitchcockiem (1899-1980) to prawdopodobnie najoryginalniejsza i najbardziej niezwykła książka filmowa, jaka kiedykolwiek powstała, od wielu lat ciesząca się zasłużoną sławą na całym świecie. To wyraz kinofilskiej fascynacji, pieczołowicie opracowana monografia krytyczno-filmowa, jedyny w swoim rodzaju podręcznik kina, ale również utwór artystyczny, w głębszej warstwie dokumentujący rodzenie się więzi między dwoma wybitnymi twórcami.

Na pierwszą wersję książki, zatytułowaną Kino według Hitchcocka, złożyły się dwa cykle rozmów przeprowadzonych w sierpniu 1962 roku w Hollywood i w lipcu 1966 roku w Londynie. Nowe, rozszerzone wydanie, pod zmienionym tytułem Hitchcock/Truffaut, francuski reżyser przygotował do druku w trzy lata po śmierci Hitchcocka, na rok przed własną śmiercią. Polska edycja kultowego dzieła ukazuje się w momencie niesłabnącego zainteresowania twórczością obu artystów. Dodatkowym jej walorem jest znakomity przekład dokonany przez wybitnego filmoznawcę Tadeusza Lubelskiego, który ponadto opatrzył książkę przypisami i posłowiem.

Raymond Carver

To świat bezimiennych często bohaterów i świat rzeczy, który nie został uczłowieczony. Świat z natury obcy, którego mieszkańcy żyją w cudzych domach, poruszają się pośród cudzych mebli. Zasadnicza obcość świata rzeczy przekłada się tu na losy urzeczowionych postaci, bez względu na ich gotowość podjęcia wysiłku czy wolę zmiany. Ta ugruntowana w przedmiotach i ludziach obcość, uniemożliwiająca dialog i współodczuwanie, skazująca wszystkie związki i sensy na nieuchronny rozpad, wydaje się u Carvera potężną podskórną energią, która może lada chwila eksplodować. A jednak nie - świat Carverowskiej codzienności nie jest ufundowany na wulkanie. Tu wielkiego wybuchu nie będzie.

Z posłowia Jerzego Jarniewicza

Sven Nykvist (ur. 1922, zm. 2006), uważany za jednego z najlepszych operatorów na świecie, ma w swoim dorobku ponad 130 filmów. Przez wiele lat współpracował z Ingmarem Bergmanem - za zdjęcia do filmów Szepty i krzyki oraz Fanny i Aleksander został uhonorowany Oscarami. Jest także autorem zdjęć do filmów wielu innych wybitnych reżyserów, m.in.: Woody'ego Allena, Andrieja Tarkowskiego, Romana Polańskiego, Louisa Malle'a, Boba Fosse'a.

Książka Nykvista to opowieść o twórczej namiętności i pasji, dzięki której praca z kamerą przekracza ramy zwykłego profesjonalizmu. Autor jest inspirującym przewodnikiem po świecie filmu: odsłania kulisy poszczególnych realizacji, opowiada o swych oryginalnych poszukiwaniach, przytacza anegdoty. Kult światła to również unikalny zapis intymnych artystycznych więzi łączących dwie osobowości - operatora i reżysera.

Nieprzemijająca świeżość myśli Eugène’a Ionesco i jego moc chwytania czytelnika za trzewia wynikają po części ze swoistej formy jego dzieł, w których manifestuje się zarówno jego nieokiełznane poczucie humoru, jak skłonność do nihilizmu. W swoim pisarstwie nieodmiennie walczył o prawa człowieka zagubionego w odhumanizowanych strukturach współczesnego społeczeństwa. Porzucił jednak logiczny rozwój wątku i postaci, zastępując to anarchistyczną formą okrutnej komedii. Jej bohaterowie, nieograniczeni wymogami tradycyjnej narracji, dryfują po obrzeżach ustanowionych porządków i obnażają ich kruchość, ich iluzoryczność. "Jeśli o mnie chodzi, chciałbym pokazać na scenie żółwia, przekształcić go w wyścigowego konia, potem go przemienić w kapelusz, w piosenkę, w kirasjera, wodę źródlaną. W teatrze można sobie pozwolić na wszystko, a tam właśnie najmniej przejawia się odwagi. Nie chcę mieć żadnych innych granic niż techniczne możliwości machinerii". Zawarte w tomie sztuki: Łysa śpiewaczka (1950), Lekcja (1951) i Krzesła (1952) należą do jego najwybitniejszych utworów.

Przekład: Jan Błoński, Jan Kosiński, Jerzy Lisowski.

Zuzanna Ginczanka (1917-1944) - ikona życia literackiego międzywojennej cyganerii i wybitna poetka, długo zapomniana i niedoceniona. Niewiele jest gwiazd, które jaśnieją mocno na firmamencie polskiej literatury, chociaż los okazał się dla nich tak okrutny. Z triumfem zdobywała poetyckie laury jako jedno z młodych piór związanych z najważniejszymi pismami epoki, jak Wiadomości Literackie i Szpilki.

Protegowana Juliana Tuwima, ulubienica kapryśnego w towarzystwie Witolda Gombrowicza - w antysemickiej Warszawie lat trzydziestych oddalała zagrożenie, związane z żydowskim pochodzeniem, będąc magnetyczną gwiazdą życia kawiarnianego stolicy. Jej śpiewna poezja, gęste, transowe obrazy zmysłowości szybko z afirmacji zamieniają się w poczucie zagrożenia i katastrofy. Po długim okresie ukrywania się, zginęła tragicznie, jako ofiara Zagłady, tuż przed końcem wojny. Jej jedyny wydany przed wojną tomik O centaurach (1936) oraz utwory rozproszone w czasopismach i rękopisach stanowią przejmujący zapis kreacyjnej siły witalnej oraz oporu zarówno wobec wykluczających mechanizmów kultury, jak i tragizmu historii.

Legenda pięknej Sulamitki, gwiazdy Syjonu o oczach różnego koloru, to w polskiej poezji miejsce szczególne. Niniejszy tomik wydobywa kobiecy rodowód jej poezji jako źródło pulsującej siły, zaprasza czytelniczki i czytelników do nowego projektu widzenia kultury i przewartościowania jej znaczeń. 

Jeden z najwybitniejszych tomów prozatorskich Bohumila Hrabala z wyraźnymi wątkami autobiograficznymi, sięgający do wspomnień autora z rodzinnego Nymburka.

I dobrze, pomyślał tatuś, wszystko wraca do swych początków, teraz widzę, że czas naprawdę się zatrzymał i nowy czas naprawdę się rozpoczął, lecz ja mam klucz jedynie do starych czasów, a do nowych mi go odmówiono i w nowym czasie żyć już nie mogę, gdyż należę do czasu starego, który umarł. Tak rozmyślając, tatuś wszedł na most i gdy ujrzał beżowy browar tam na końcu przedmieścia, nachylił się nad rzeką i wpatrywał się w płynącą wodę. I zdjął czapkę oficera żeglugi wielkiej, sławną czapkę stryja Pepina, i ta czapka oficera żeglugi wielkiej zdawała się symbolizować stare złote czasy, i nie tylko stryja Pepina, ale także tatusia. (fragment powieści)

Wybór i przekład: Zbigniew Dmitroca

Wydanie poprawione i rozszerzone.

Pierwsze wydanie książki ukazało się w 2006 roku nakładem Świata Literackiego.

Anna Achmatowa (1889–1966) w jednym z wczesnych wierszy nazwała siebie muzą płaczu, niektórzy widzieli w niej carycę rosyjskiej poezji, natomiast komunistyczny aparatczyk Andriej Żdanow powiedział o niej: „ni to mniszka, ni to nierządnica”. To najwybitniejsza, obok niemal jej rówieśnej Mariny Cwietajewej, poetka rosyjska, a zarazem jeden z najważniejszych głosów w poezji XX wieku. Wespół z pierwszym mężem Mikołajem Gumilowem i Osipem Mandelsztamem należała do filarów ugrupowania Cech Poetów, skupiającego autorów opozycyjnych wobec obumierającego symbolizmu. Akmeizm postulował powrót do realności i zwrot do języka potocznego, a poeta miał być rzemieślnikiem mistrzowsko władającym słowem. Początkowo była poetką miłości. Wczesne wiersze są na ogół lirycznymi nowelkami, dziejącymi się w realnej scenerii, tytułami bywają nawet konkretne daty. Ważne miejsce w jej twórczości zajmuje historia, która wdarła się w życie młodej poetki wraz z wybuchem I wojny światowej i nie odpuszczała jej niemal do końca: przez kilka dekad Achmatowa była wykluczona z oficjalnego życia literackiego i niepublikowana. Wiele jej utworów, w tym słynny poemat Requiem, jest przejmującym świadectwem stalinowskiego terroru, jak również życia w oblężonym przez Niemców Leningradzie.

Zbigniew Dmitroca – autor pięciu tomików poetyckich i kilkudziesięciu książek dla dzieci. Opublikował autorskie tomy przekładów wierszy Achmatowej, Chodasiewicza, Cwietajewej, Stiepanowej i antologię rosyjskiej poezji współczesnej Radio Swoboda. Wydał pierwszy pełny przekład rosyjskich wierszy Leśmiana. Ponadto tłumaczył m.in. poezję Błoka, Brodskiego, Gumilowa, Jesienina, Kuzmina, Mandelsztama, Pasternaka i Venclovy.

Łemkowski malarz Nikifor (właściwie Epifan Drowniak, 1895-1968) zaliczany jest do najwybitniejszych naiwnych w historii malarstwa; pozostawił po sobie około czterdziestu tysięcy rysunków i obrazów. Tom zawiera dwie wersje scenariusza filmu Krzysztofa Krauze Mój Nikifor - ekranową i wcześniejszą, nowelową - z kilku, które reżyser stworzył wraz z Joanną Kos. Te niezwykłe teksty oprócz tajemnicy krynickiego geniusza odsłaniają także poruszającą historię twórczej fascynacji jego dziełem i losami.

Wśród nagród filmowych, którymi wyróżniono Mojego Nikifora, znalazły się m.in. Złote Lwy za wybitną kreację aktorską dla odtwórczyni tytułowej roli Krystyny Feldman na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 2004 roku.

Raymond Carver (1938-1988), wybitny amerykański prozaik, poeta i eseista, mistrz krótkich opowiadań, które ukazały się między innymi w zbiorach: Will You Please Be Quiet, Please? (1976), O czym mówimy, kiedy mówimy o miłości (1981), Cathedral (1983), Na skróty(1993). Członek American Academy and Institute of Arts and Letters, doktor literatury w Hartford University, laureat wielu prestiżowych nagród literackich. Jego opowiadania stały się podstawą scenariusza wybitnego filmu Roberta Altmana Na skróty.

Powściągliwe, niedopowiedziane, wieloznaczne opowiadania Carvera pełne są tłumionych emocji i skrywanych dramatów ludzi poranionych i samotnych. Pisarzowi udało się wykreować świat mroczny, w którym nawet najprostsze słowa i gesty mogą okazać się niebezpieczne i złowieszcze. Jego minimalistyczny, zdystansowany styl w znakomity sposób oddaje podejmowane przez bohaterów desperackie próby porozumienia się i dotarcia do prawdy o własnych uczuciach.

OIKOUMENE. NA ROZTOCZU ŚWIATA Roberta Gmiterka to zbiór kilkudziesięciu miniatur, przewodnik po miejscach i historiach ludzi z terenu Roztocza i okolic. Nieprzypadkowo swoją pierwszą książkę „Sen na Kniaziach” autor nazwał „genetyczną pamięcią miejsc i zdarzeń”. Kniazie, Szczebrzeszyn, Stara Huta, Chodywańce, Hrebenne, Mołodowce, Chotylub, Narol, Bełżec – wszystkie te miejsca znajdziemy na mapie, ale z Gmiterkiem mamy szansę zajrzeć pod podszewkę rzeczywistości. Przedmioty, zdarzenia, ludzie i ich historie wprowadzają nas w pewien rodzaj kontemplacji, gdzie przeszłość staje się teraźniejszością. Linearna postać czasu, do której jesteśmy przyzwyczajeni, zostaje zerwana, mieszają się pory roku i kolejność zdarzeń. Przedmiotem owej kontemplacji staje się nietrwałość jako ważna część naszej kondycji. Gmiterek w bolesny sposób dostrzega związek między pięknem a smutkiem świata, opisując efemeryczny charakter wszystkiego, co istnieje. Punktem wyjścia są, mówiąc językiem Tyrmanda, „drobne defekty, które budzą tkliwość”: fotografia ze zbitą szybką, chylący się do ziemi pokryty mchem krzyż, ikona na popękanej ścianie, spracowana drabina, złamane krzesło. Autor znalazł nie tylko pewien szczególny rodzaj wglądu, ale również swój ton – wszystkie te historie zapisane są interesującą, melodyjną polszczyzną. Gmiterek to nie tylko poeta, ale również ciekawy fotografik – swoje miniatury opatruje oryginalnymi zdjęciami, które dopełniają przywoływane historie.

ROBERT GMITEREK (1968). Poeta. Autor „Snu na Kniaziach” (2019). Fotograf. W 2019 roku w Centrum Koncertowo-Wystawienniczym w Narolu w cerkwi na Krupcu można było oglądać jego autorską wystawę „Ikony Roztocza”. W jego twórczości słowo i obraz przeplatają się ze sobą. Od pokoleń związany z Roztoczem, piękną i zarazem trudną krainą. Zakorzeniony w językach i krajobrazach pogranicza opowiada historie ludzi, którzy odeszli bez słów. I historie miejsc, których obrazy zatarły się już w czasie i przestrzeni. Do roku 2018, roku iluminacji, uważny czytelnik i obserwator. Dzisiaj kronikarz czasu zatraconego.