Wyprawa bohatera w polskim filmie fabularnym

Książka przynosi nowe odczytanie wybitnych polskich filmów: Popiołu i diamentu, Matki Joanny od Aniołów, Pętli, Wesela Andrzeja Wajdy. Jest to efekt badawczy zastosowania autorskiej „analizy antropologiczno-morfologicznej dzieła filmowego”, omówionej obszernie we Wprowadzeniu, oraz antropologicznych kontekstów interpretacyjnych skupiających się wokół archetypu wyprawy inicjacyjnej. Poszczególne rozdziały ukazują podróż filmowych bohaterów odbywającą się jednocześnie w realiach świata zewnętrznego i w świecie wewnętrznym. Znaczenia są wyprowadzane z bardzo dokładnej analizy obrazu filmowego, uwzględniającej jedność treści i formy, przestrzeni i czasu, warstwy obrazowej i audialnej. Książka, zachowująca akademicką solenność, została napisana w sposób zaciekawiający i zachęcający do lektury.

Seweryn Kuśmierczyk – filmoznawca, wykłada w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się kinem autorskim oraz analizą i interpretacją dzieła filmowego. Autor książek: Zagubieni w drodze. Film fabularny jako obraz doświadczenia wewnętrznego (1999), Księga filmów Andrieja Tarkowskiego (2012). Tłumacz i autor opracowania naukowego książek Andrieja Tarkowskiego Kompleks Tołstoja (1989) i Czas utrwalony (1991, 2007) oraz pierwszego w skali międzynarodowej pełnego wydania Dzienników i Scenariuszy (1998) tego reżysera. Opracował na podstawie przeprowadzonych rozmów książkę Jerzego Wójcika Labirynt światła (2006). Laureat nagrody „Laterna Magica” przyznanej przez przewodniczącego Komitetu Kinematografii. „Droga, podróż duchowa, której sensem i celem jest doświadczenie inicjacyjne w szerokim i zróżnicowanym rozumieniu, stanowi główny temat Wyprawy bohatera... i zarazem kryterium doboru filmów poddanych tu analizie i interpretacji.

Wybrane dzieła, należące przede wszystkim do dorobku Polskiej Szkoły Filmowej, zostały prześwietlone archetypem wyprawy inicjacyjnej, przedstawianej w kategoriach obrzędu przejścia, jego struktury, symboliki i funkcji – zarówno zgodnie z klasyczną koncepcją Arnolda van Gennepa, jak i z jej uwspółcześniającymi ujęciami rozwiniętymi przez Josepha Campbella i Victora Turnera. Owocem tego podejścia badawczego są sugestywne i niekiedy odkrywcze interpretacje znanych dzieł filmowych. Źródłem ich oryginalności nie jest jednak samo wpisanie tych dzieł w nowe, antropologiczne horyzonty interpretacyjne, lecz przede wszystkim wyprowadzanie tych horyzontów i wyłaniających się w ich obrębie znaczeń z analizy szczególnych rozwiązań w zakresie języka filmowego dotyczących zwłaszcza takich kategorii, jak kompozycja kadru, materia i ruch, przestrzeń i czas, funkcja światła i koloru, rytm i proporcja, symetria i kontrast, wnętrze i zewnętrze. Dzięki tej analizie autor wydobywa zasady ekwiwalencji łączącej w wybranych dziełach wewnątrzfilmowe porządki materialności i symboliczności, a w konsekwencji – rzeczywistość filmową i rzeczywistość duchową. Ten wątek interpretacji stanowi w mojej ocenie jeden z najpoważniejszych walorów poznawczych książki”. (z recenzji wydawniczej prof. Grzegorza Godlewskiego)