Proza

ANTYKWARIAT

Bohumil Hrabal

Jeden z najwybitniejszych tomów prozatorskich Hrabala z wyraźnymi wątkami autobiograficznymi, sięgający do wspomnień autora z rodzinnego Nymburka.

I dobrze, pomyślał tatuś, wszystko wraca do swych początków, teraz widzę, że czas naprawdę się zatrzymał i nowy czas naprawdę się rozpoczął, lecz ja mam klucz jedynie do starych czasów, a do nowych mi go odmówiono i w nowym czasie żyć już nie mogę, gdyż należę do czasu starego, który umarł. Tak rozmyślając, tatuś wszedł na most i gdy ujrzał beżowy browar tam na końcu przedmieścia, nachylił się nad rzeką i wpatrywał się w płynącą wodę. I zdjął czapkę oficera żeglugi wielkiej, sławną czapkę stryja Pepina, i ta czapka oficera żeglugi wielkiej zdawała się symbolizować stare złote czasy, i nie tylko stryja Pepina, ale także tatusia. (fragment powieści)

Telegrafista Rolandsen, bohater powieści MARZYCIELE norweskiego laureata Nagrody Nobla Knuta Hamsuna (1859–1952) – człowiek targany wielkimi namiętnościami, kapryśny wynalazca, kochliwy artysta niestroniący od bitki i kieliszka – to wspaniała postać z galerii Hamsunowskich ekscentryków naznaczonych odrobiną szaleństwa. Jego fantazja, wewnętrzna energia i uczuciowość są zbyt intensywne, by mogły zostać zrozumiane i docenione przez społeczność rybackiej osady, w której przyszło mu żyć. Każda z otaczających Rolandsena osób nosi w sobie jednak jakąś tajemnicę; czeka, cierpi i marzy. Czy wśród tych wszystkich tęsknot i niedomówień telegrafista odnajdzie drogę do serca ukochanej kobiety? Przekład utworu bezpośrednio z języka norweskiego dokonany przez wybitną skandynawistkę Annę Marciniakównę.

Dubravka Ugrešić (ur. w Zagrzebiu, 1949) – pisarka, z wykształcenia literaturoznawca. Przebywa na emigracji od 1991 roku, obecnie mieszka w Holandii. Jest autorką powieści, sztuk teatralnych i esejów oraz książek dla dzieci. Jej twórczość została uhonorowana licznymi nagrodami literackimi. W Polsce znane są jej książki: Forsowanie powieści-rzeki, Kultura kłamstwa, Amerykański fikcjonarz, Stefcia Ćwiek w szponach życia, Baba Jaga zniosła jajo, Muzeum bezwarunkowej kapitulacji i Czytanie wzbronione.

W Ministerstwie Bólu Dubravka Ugrešić zajmuje się problemami winy, zapomnienia i prawa do pamięci. To powieść o ludziach, którzy w Holandii szukają ocalenia przed koszmarem wojny wywołanej rozpadem Jugosławii, lecz nie potrafią się uwolnić od tragicznego bagażu wspomnień i poczucia wyobcowania. Autorka mistrzowsko prowadzi narrację, przeplatając fikcję z elementami rzeczywistości i zabarwiając dramat wykorzenienia przenikliwą ironią.

Były basebalista, obecnie zmęczony życiem lump imający się dorywczych zajęć, w Halloween 1938 roku powraca do rodzinnego miasta Albany, które porzucił w dramatycznych okolicznościach przed dwudziestu laty. Ze współtowarzyszką wędrówki, przyjaciółką Helen, przemierza znajome ulice, usiłując pojednać się ze zjawami z przeszłości i teraźniejszości...

ANTYKWARIAT

Ota Pavel

Zawarte w książce opowiadania czeskiego pisarza z tomów Śmierć pięknych saren i Jak spotkałem się z rybami to liryczno-groteskowy powrót do mitycznej krainy dzieciństwa, do symbolizowanego przez baśniowy świat przyrody poczucia wolności i pierwotnej harmonii. Szczególną rolę w tym mikrokosmosie odgrywa najbliższa rodzina młodego bohatera, a zwłaszcza portretowany z czułą ironią ojciec – komiwojażer, filozof i namiętny wędkarz.

Tom opowiadań

Oprawa miękka klejona ze skrzydełkiem

140 stron

Jeśli coś w polskiej literaturze zasługuje na wyniesienie pod niebiosa, są to z pewnością „Niestworzone historie” Andrzeja Kotańskiego. Nazwałbym je syntetycznie Rozkosznymi Miniaturami Prozą, które można celebrować jak czekoladkę po czekoladce, lub zeżreć na raz jak całą bombonierkę. Niezręcznie mi się kreśli te entuzjastyczne zdania o czymś, co już dawno powinno zostać uznane za wielkie, choć jest tak drobne i filigranowe. Owszem, można było je przeoczyć w latach 90-tych, kiedy powstawały i kiedy zostały po raz pierwszy wydane, niemal pokątnie i podziemnie, w formule jeszcze całkiem drugoobiegowej, choć ich podziemność nie określała się już względem komunistycznej władzy, a raczej względem dzikiego rozpasania literatury komercyjnej. Ale przeoczenie ich dzisiaj byłoby wielkim nieporozumieniem i wielką niesprawiedliwością. Bardzo się cieszę z tego znacznie rozszerzonego wznowienia, tym bardziej, że sam Autora doń namawiałem, a nawet wmuszałem Mu jego własną Wielkość, której On zdaje się wcale nie dostrzegać, nie chcieć, i którą zdaje się odrzucać, przepełniony odrażającą skromnością i ohydną nieśmiałością. Drogi Andrzeju, gratuluję! Drogi Czytelniku, do dzieła! (Michał Zabłocki)

RAYMOND QUENEAU

ĆWICZENIA STYLISTYCZNE

w przekładzie Jana Gondowicza

Wielki literacki eksperymentator RAYMOND QUENEAU (1903–1976) zawdzięcza sukces światowy dwóm dziełom: powieści Zazi w metrze (Zazie dans le métro, 1959) i wcześniejszym Ćwiczeniom stylistycznym (Exercices de style, 1947). Jednak Ćwiczenia bardziej jeszcze niż Zazi cieszyły się sławą nieprzekładalnych. Napisane są bowiem zgodnie z zasadami kombinatoryki, dzięki którym błahy, wręcz niegodny uwagi incydent w autobusie opowiadany jest na 99 sposobów z wykorzystaniem wszelkich możliwych figur retorycznych i stylów literackich. Tłumaczowi polskiemu nasuwają masę przeszkód z racji bogactwa gramatyki i retoryki francuskiej, gdzie użycie stosownych form pociąga za sobą utrwalone w rozległej tradycji literackiej tony: wahanie, patos, ironię... Tym trudniej oddać ten wymiar gry, który prowadzi do opowiadania w sposób zakazany, wbrew owym konwencjom. W tak krótkich tekstach nadrobić to jednak można nadużyciem gramatyki polskiej i – by tak rzec – próbami przeciążeniowymi leksyki. Wedle przedmowy autora do jednego z wydań, „W latach trzydziestych byliśmy kiedyś z Leirisem w sali Pleyela na koncercie, podczas którego wykonano fugę Bacha. Mówiliśmy później, że interesujące byłoby stworzenie w literaturze czegoś podobnego, co powstaje dzięki zwielokrotnieniu wariacji, niemal ad infinitum”. Muzyczność i matematyczność nadają Ćwiczeniom walor książki jedynej w swoim rodzaju, nie należącej do żadnego gatunku literackiego. „Jak” tryumfuje tu bez reszty nad „co”, sprawiając, że na bohatera dzieła awansuje niepostrzeżenie sama inwencja i niepohamowana swoboda przekształceń. Czyni to z Ćwiczeń jedną z najśmieszniejszych książek świata.

Powieść Podróż w głąb pola karnego przypomina o piłkarskich fascy - nacjach arystokratycznego rodu Esterházych – jej autor był zagorzałym kibicem piłki nożnej, piłkarzem amatorem, ale też bratem Mártona Ester - házyego, wielokrotnego reprezentanta Węgier. Książka napisana i wydana przed mistrzostwami świata w 2006 roku to pełna anegdot, dygresji i wspomnień relacja z podróży po Niemczech.

Péter Esterházy (1950–2016) - węgierski prozaik i eseista, jeden z najważ - niejszych europejskich pisarzy, autor ponad trzydziestu książek. W Polsce ukazały się m.in. Czasowniki posiłkowe serca, Księga Hrabala, Nanizane na sznurek, Niesztuka; za jego opus magnum uznawana jest Harmonia caelestis uhonorowana m.in. Nagrodą Literacką Europy Środkowej „Angelus”.

Elżbieta Sobolewska - wybitna tłumaczka i popularyzatorka literatury węgierskiej, laureatka prestiżowej nagrody „Angelus” za przekład książki Pamięć Pétera Nádasa.

Książka zawiera siedem ostatnich opowiadań Raymonda Carvera, uznawanych za jedne z najwybitniejszych w jego dorobku. Trudno je zapomnieć: są niejednoznaczne, złowieszcze, pełne tłumionych emocji. Jest wśród nich prawdziwe arcydzieło krótkiej formy prozatorskiej: opowiadanie Sprawa do załatwienia poświęcone ostatnim chwilom życia Antoniego Czechowa.

Raymond Carver (1938 - 1988), wybitny amerykański prozaik, poeta i eseista, mistrz krótkich opowiadań (wydał m.in. zbiory: O czym mówimy, kiedy mówimy o miłości, 1981; Katedra, 1983; Na skróty, 1993). Członek American Academy and Institute of Arts and Letters, doktor literatury w Hartford University, laureat wielu prestiżowych nagród literackich.

Opowieść o niezwykłej miłosnej fascynacji, powierzona przez młodego mężczyznę przypadkowemu słuchaczowi w krakowskiej kawiarni, staje się impulsem wyzwalającym kolejne przenikające się historie, wspomnienia i fantazje. Starszy mężczyzna jak detektyw rekonstruuje portret utraconej ukochanej, odbywając jednocześnie wędrówkę we własnej pamięci i wyobraźni. Polski czytelnik nastrojowej i nieco zagadkowej prozy O'Grady'ego (ur. 1951) ma wyjątkową okazję spojrzenia na własny kraj z perspektywy irlandzkiego pisarza wędrowca urodzonego w Chicago, związanego między innymi z Walencją, Londynem i Toruniem.

W Polsce ukazała się jego powieść Umiałem czytać niebo z fotografiami Steve'a Pyke'a.

Raymond Carver (1938-1988), wybitny amerykański prozaik, poeta i eseista, mistrz krótkich opowiadań, które ukazały się między innymi w zbiorach: Will You Please Be Quiet, Please? (1976), O czym mówimy, kiedy mówimy o miłości (1981), Cathedral (1983), Na skróty(1993). Członek American Academy and Institute of Arts and Letters, doktor literatury w Hartford University, laureat wielu prestiżowych nagród literackich. Jego opowiadania stały się podstawą scenariusza wybitnego filmu Roberta Altmana Na skróty.

Powściągliwe, niedopowiedziane, wieloznaczne opowiadania Carvera pełne są tłumionych emocji i skrywanych dramatów ludzi poranionych i samotnych. Pisarzowi udało się wykreować świat mroczny, w którym nawet najprostsze słowa i gesty mogą okazać się niebezpieczne i złowieszcze. Jego minimalistyczny, zdystansowany styl w znakomity sposób oddaje podejmowane przez bohaterów desperackie próby porozumienia się i dotarcia do prawdy o własnych uczuciach.

Ekwador to niezwykły dziennik podróży Henri Michaux do Ameryki Południowej. Nie jest to klasyczna proza podróżnicza, skoncentrowana na opisie krajobrazów i wiernej relacji faktów, spotkań, wydarzeń. Obserwacja świata zewnętrznego splata się z eksploracją własnego wnętrza, oniryczne i halucynacyjne fragmenty sąsiadują z zapisem wrażeń podróżnika. Towarzyszy temu wyjątkowy styl pisarza, który krótkie, lapidarne opisy łączy z poetyckimi pasażami. Książka została wydana w 1929 roku i można w niej odnaleźć cechy pisarstwa Michaux, które będzie doskonalił w późniejszych utworach.

Debiutancki zbiór opowiadań Anity Nair to zgrabnie skonstruowane historie ludzi z różnych stron świata, których łączy potrzeba akceptacji, prawdziwej bliskości i chęć ucieczki od monotonii codziennej egzystencji. W tych wysmakowanych, nieco zagadkowych opowieściach świat realny przenika się z magicznym, w którym do głosu dochodzą pierwotne siły natury; fikcja spotyka się tu z rzeczywistością, mit z faktem, rozwaga z romantyzmem. Sugestywna, zmysłowa proza Nair przyciąga i urzeka.

Zbiór opowiadań, których akcja toczy się w Izraelu na początku lat siedemdziesiątych XX wieku, gdzie bohater u progu dorosłości odbywa niezwykłą inicjacyjną wędrówkę. Doświadcza codziennego znoju pracy w kibucu i życia w cieniu wojny, a jednocześnie dociera do tajemnic ziemi, na której od niepamiętnych czasów udawało się robić rzeczy niecodzienne: rozmawiać z Bogiem, chodzić po wodzie, zamieniać wodę w wino – lub wrócić do raju. Kristof Zorde (ur. 1947) – doktor filozofii, ekonomista, specjalista w zakresie rynków kapitałowych. W życiu zawodowym zajmował się prowadzeniem banku inwestycyjnego, firmy konsultingowej, sieci księgarń. Autor książek Spekulacja w warunkach niepewności, Metafizyczne wątki w ekonomii. Współautor wielokrotnie wznawianej, cenionej publikacji Fuzje i przejęcia spółek kapitałowych.

Drugie wydanie powieści „Skrywane”, która znalazła się wśród 20 książek nominowanych do Nagrody Literackiej Nike 2021 oraz w finałowej siódemce Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2021.

Posłowie: Zbigniew Mikołejko, oprawa miękka

SKRYWANE jest odkrywcze. "Nieskończona prostota", "rozkosz pychy", "sprytna wiara", zwarcia antonimów, przyciąganie przeciwieństw, ich wzajemne przeistoczenia są źrenicą tego oka na świat, które Michał Komar nam tu otwiera. Wewnętrzny rytm tej prozy, potoczny i wyszukany zarazem, dialogowy i precyzyjny, dyskretny, lecz sugestywny, wciąga czytelnika niepostrzeżenie w tę opowieść o państwie i papiestwie, Rzeczypospolitej i Kościele, Polsce i Europie. Ale wszystkie określenia ogólne, których w nocie trudno uniknąć, muszą zostać zawieszone, kiedy przeczyta się pierwsze kartki tej powieści, ponieważ opowiada ją osoba z krwi i kości, absolutnie indywidualna i konkretna w swoim doświadczeniu świata, które pisarz przejrzyście uobecnia w jej mowie szczególnej. I tak jest ze wszystkimi postaciami tej powieści – pulsują one w czytaniu, ponieważ poprzez nie widzimy na nowo tamten renesansowy świat potężnych osobowości i misternych intryg, wyrafinowanych umysłów i zwyrodniałych pragnień, mistycznych nawiedzeń i politykierskich manipulacji. Świat rozległych przestrzeni i przemienionego czasu, z którego przychodzimy i który ciągle jest w nas. [Andrzej Mencwel]

https://www.youtube.com/watch?v=NhSOiVeiDns

Knut Hamsun POD JESIENNĄ GWIAZDĄ

Przekład w języka norweskiego: Anna Marciniakówna

Seria Biblioteka nr 86

Pierwsze polskie wydanie powieści Pod jesienną gwiazdą (1906) norweskiego laureata Nagrody Nobla Knuta Hamsuna (1859–1952), należącej do tzw. trylogii wędrowca. To nastrojowa, melancholijna, niespieszna opowieść stylistycznie spokrewniona z Panem i Marzycielami, o wyraźnych cechach autobiograficznych. Wyraz tęsknoty za zwyczajną egzystencją wśród prostych ludzi, pochwała życia wolnego, w którym najważniejsze miejsce zajmuje miłość. W otaczającym go surowym krajobrazie wędrowiec nieustannie odnajduje obrazy i wspomnienia z przeszłości, ale uroda świata nie może mu już przynieść ukojenia.