Proza

Flann O’Brien (1911–1966; właśc. Brian O’Nolan) – jeden z najsłynniejszych dwudziestowiecznych irlandzkich pisarzy, dziennikarz, autor satyrycznych felitonów w The Irish Times. Z jego dorobku prozatorskiego w Polsce znane są książki Sweeny wśród drzew i Trzeci policjant oraz Ciężkie życie.

Z archiwów Dalkey (1964) jest ostatnią powieścią Flanna O’Briena, lub raczej – jego własnym zdaniem – drwiącym studium, w którym rozmaici pisarze, style, postawy i kulty występują w roli królików doświadczalnych. Dość powiedzieć, że w książce tej spotykamy świętego Augustyna i Jamesa Joyce’a, a także szalonego naukowca De Selby’ego (znanego z Trzeciego policjanta) oraz złotoustego sierżanta Fottrella, którego teoria molikularna głosi, że człowiek może zmienić się w rower. Rzecz dzieje się pod koniec lat czterdziestych XX wieku w miasteczku Dalkey niedaleko Dublina, a nieco ładu w ten metafizyczny chaos próbuje wprowadzić Mick, refleksyjny młodzieniec na życiowym rozdrożu.

Trzeci policjant to najgłośniejsza powieść w dorobku O’Briena – gorzka, groteskowa i oniryczna, zawieszona pomiędzy przygodami Alicji w Krainie Czarów a thrillerem kryminalnym. To w niej objawia się postać szalonego naukowca de Selby’ego oraz sformułowana zostaje teoria atomowa dotycząca niebezpiecznych związków ludzi i rowerów. Pytania o to, czy Ziemia istotnie ma kształt kiełbasy, czym jest omnium oraz po co wynaleziono skrzynię wodną pozostają wciąż aktualne i nurtują kolejne pokolenia badaczy i komentatorów.

Książka zawiera siedem ostatnich opowiadań Raymonda Carvera, uznawanych za jedne z najwybitniejszych w jego dorobku. Trudno je zapomnieć: są niejednoznaczne, złowieszcze, pełne tłumionych emocji. Jest wśród nich prawdziwe arcydzieło krótkiej formy prozatorskiej: opowiadanie Sprawa do załatwienia poświęcone ostatnim chwilom życia Antoniego Czechowa.

Raymond Carver (1938 - 1988), wybitny amerykański prozaik, poeta i eseista, mistrz krótkich opowiadań (wydał m.in. zbiory: O czym mówimy, kiedy mówimy o miłości, 1981; Katedra, 1983; Na skróty, 1993). Członek American Academy and Institute of Arts and Letters, doktor literatury w Hartford University, laureat wielu prestiżowych nagród literackich.

Raymond Carver (1938-1988), wybitny amerykański prozaik, poeta i eseista, mistrz krótkich opowiadań, które ukazały się między innymi w zbiorach: Will You Please Be Quiet, Please? (1976), O czym mówimy, kiedy mówimy o miłości (1981), Cathedral (1983), Na skróty(1993). Członek American Academy and Institute of Arts and Letters, doktor literatury w Hartford University, laureat wielu prestiżowych nagród literackich. Jego opowiadania stały się podstawą scenariusza wybitnego filmu Roberta Altmana Na skróty.

Powściągliwe, niedopowiedziane, wieloznaczne opowiadania Carvera pełne są tłumionych emocji i skrywanych dramatów ludzi poranionych i samotnych. Pisarzowi udało się wykreować świat mroczny, w którym nawet najprostsze słowa i gesty mogą okazać się niebezpieczne i złowieszcze. Jego minimalistyczny, zdystansowany styl w znakomity sposób oddaje podejmowane przez bohaterów desperackie próby porozumienia się i dotarcia do prawdy o własnych uczuciach.

Raymond Carver

To świat bezimiennych często bohaterów i świat rzeczy, który nie został uczłowieczony. Świat z natury obcy, którego mieszkańcy żyją w cudzych domach, poruszają się pośród cudzych mebli. Zasadnicza obcość świata rzeczy przekłada się tu na losy urzeczowionych postaci, bez względu na ich gotowość podjęcia wysiłku czy wolę zmiany. Ta ugruntowana w przedmiotach i ludziach obcość, uniemożliwiająca dialog i współodczuwanie, skazująca wszystkie związki i sensy na nieuchronny rozpad, wydaje się u Carvera potężną podskórną energią, która może lada chwila eksplodować. A jednak nie - świat Carverowskiej codzienności nie jest ufundowany na wulkanie. Tu wielkiego wybuchu nie będzie.

Z posłowia Jerzego Jarniewicza

Wznowienie, w wersji nieocenzurowanej, jednej z najwybitniejszych powieści powojennej prozy. Napisana w 1979 roku książka została nagrodzona przez niezależny kwartalnik literacki Zapis i Fundację Kościelskich w Genewie.